Blog

Ile razy słyszałaś:

• – Kierujesz się emocjami a nie rozumem.
• – Ponoszą Cię emocje!
• – Nie radzisz sobie z emocjami. Zrób z tym coś!
• – Jesteś zimny jak głaz, Ty nic nie czujesz.

Zapewne wiele. Na pewno doświadczyłaś również tego, że kobiety i mężczyzn uczono, aby emocji nie okazywać. Grzeczne dziewczynki się nie złoszczą, a prawdziwi mężczyźni nie płaczą, prawda?

Możemy podać pierdyliard przykładów sytuacji, które zobrazują to stwierdzenie, ale po co – skoro wiesz, o czym piszemy? Dziś zajmiemy się podstawą podstaw i postaramy wyjaśnić, czym są emocje.

Emocje są obecne…

… od urodzenia aż do śmierci. U każdego człowieka. Czy tego chcesz, czy nie. Skoro nie można się ich pozbyć, to może warto się z nimi zaprzyjaźnić i uczynić z nich sprzymierzeńców, a nie wrogów? Tłumienie emocji ma same negatywne konsekwencje, ale o tym innym razem.

Emocje są odpowiedzią na bodziec, reakcją organizmu i umysłu na sytuację zewnętrzną lub wewnętrzną (zjawisko, osobę, aktywność, zdarzenie itp.).

W zależności od czynnika klasyfikacji emocje dzieli się na:

• – podstawowe/złożone
• – przyjemne/nieprzyjemne (a nie „dobre” i „złe”, jak zdarza się mówić)
• – silne/słabe (stopień odczuwania)

Każda emocja jest ważna, gdyż jest informacją – dla nas samych oraz otoczenia – o tym, co się z nami dzieje, co przeżywamy, czego doświadczamy.

Jakich emocji doświadczasz?

Emocje podstawowe mają charakter uniwersalny w wyrażaniu ich (wywołują podobne zmiany fizjologiczne, są obserwowalne, mają podobny wyraz mimiczny, nauczyliśmy się na nie reagować w toku ewolucji). Zaliczamy do nich: gniew, strach, smutek, radość, wstręt, zaskoczenie (badania P. Ekmana i zespołu).

Emocje złożone (nazywane również „wyższymi”) powstają na bazie emocji podstawowych, często poprzez pomieszanie kilku emocji. Wpływają na nie nasze subiektywne doświadczenia (bardziej niż na emocje podstawowe), własna interpretacja, nieuświadomione potrzeby, konflikty, wychowanie, kontekst społeczny itp). Wyróżniamy: nadzieję, wdzięczność, zachwyt, podejrzliwość, ekscytację, poczucie winy, wstyd, zazdrość, nienawiść.

Inside or outside?

Emocje to odpowiedz na to, co: „ w wewnątrz” oraz „na zewnątrz”.

Mogą być odpowiedzią na świat wewnętrzny człowieka- wspomnienia, wyobrażenia, tęsknotę, np. siedzisz wygodnie w fotelu i rozmyślasz o zdanym egzaminie lub osobie, która Ci się podoba. Oddając się tej przyjemności, możesz odczuć całą gamę pozytywnych emocji – od satysfakcji przez radość czy zadowolenie.

Może jednak się zdarzyć, że w trakcie górskiej wędrówki, gdy natkniesz się na  poszukującego jedzenia niedźwiedzia emocje (głównie w takiej sytuacji lęk) będą odpowiedzią na zewnętrzną sytuację oraz Twoją interpretacje (wyuczoną w toku ewolucji), czyli: dziki zwierz = niebezpieczeństwo à czyli trzeba uciekać, by ratować zdrowie i życie.

To, co aktualnie przeżywamy nie trwa WIECZNIE. Emocje będą się zmieniały zarówno pod względem czasu trwania jak i intensywności, ponieważ każda emocja ma swój początek i koniec. Świadomość tego jest ważna z perspektywy radzenia sobie z nimi.

Warto dać sobie czas na uważne przyjrzenie się temu, co się z Tobą dzieje w różnych sytuacjach, spróbuj to nazwać i poczuć, nie oceniając. Wiedząc o nietrwałości i zmienności świata emocji łatwiej dać sobie CZAS  na działanie. 

Ale po co mi te emocje?

Wiesz już, czym są emocje oraz ja je dzielimy. Wiele osób zastanawia się: po co emocje w życiu, skoro sprawiają aż tyle trudności?

Emocje odzwierciedlają stosunek do drugiego człowieka i do świata. Pokazują, co w danej sytuacji jest ważne z perspektywy potrzeb, przywiązań, celów, wartości.

Dlatego pełnią różne funkcje:

• –             informacyjną /komunikacyjną
• –             ochronna
• –             motywująca/ mobilizującą ( uaktywnia gotowość do działania lub powoduje jego zaprzestanie)
• –             przystosowawcza (pomaga dopasować się do aktualnej sytuacji zewnętrznej/ wewnętrznej lub zakłócić ten proces)

W zarządzaniu własnymi emocjami ważne jest, by:

• –             spostrzec, że coś w ogóle przeżywam
• –             rozpoznać, co się dzieje
• –             nazwać to, co się dzieje/co przeżywam
• –             zdecydować, jak chcę zareagować

Na wyrażanie emocji wpływ mają doświadczenia (przekonania, subiektywna interpretacja i ocena) oraz kultura (reguły, normy, zwyczaje), w której nas wychowano.

Uważność na informacje, jakie w czasie przeżywania emocji daje nam własne ciało oraz „obróbka” poznawcza pomaga w uzyskaniu wglądu w nasz wewnętrzny świat emocji. To z kolei pomaga w podjęciu decyzji, jak chcę zareagować.

Wiedza o nich pomaga w konstruktywnym radzeniu sobie ze wszystkimi emocjami. Można nauczyć się strategii radzenia sobie z emocjami i ćwiczyć tzw. inteligencję emocjonalną lub tworzyć.

Kreowanie rzeczywistości jest zdecydowanie najpiękniejszym sposobem na uwolnienie emocji. Arteterapia ma swoje korzenie w psychoanalizie, gdzie interpretowano przekaz symboliczny twórczych dzieł pacjentów zgodnie z zasadą, że tworzyć, to wyrażać swoje wnętrze. Dziś terapie ekspresyjne dostępne są bez wychodzenia z domu.

Najważniejsze w procesie jest to, aby na emocje sobie pozwolić. Jak bowiem napisał Paulo Coelho: Emocje są jak dzikie konie- trzeba je w końcu uwolnić. Zanim wybuchną i przysporzą nam różnych kłopotów. Ale o tym już następnym razem.

Agnieszka Marek, psycholog & Małgorzata Siemianowska, kobieta treściująca